Sağlıklı Yaşam: Yaban Mersini’nin Faydaları

Bilim insanları arasında yaban mersini konuşulduğu zaman Dr. James Joseph‘in adı mutlaka geçer. Joseph, hayatını kaybettiği 2010 yılına kadar, Tufts Üniversitesi, USDA Yaşlanmada İnsan Beslenmesi Araştırma Merkezi‘nde Nörobilim Laboratuvarı başkanlığı görevini yürütmüştür.İlgilendiği alan insanların yaşlanırken dinç kalmak için ne yemeleri gerektiğidir. Yaban mersininin hafıza koruyucu yiyecek olarak ünlenmesinin nedeni büyük ölçüde Joseph’tir.

Yaban Mersini Beyin İçin İdeal Bir Besin

Joseph laboratuvarında “Fare Olimpiyatları” olarak adlandırdığı bir uygulamayı gerçekleştirmiştir. Bu uygulamayla farelerin motor ve hafıza fonksiyonlarını test eder, kas gücü ve koordinasyon testlerini gerçekleştirir. Orta yaş civarında fareler insanlardaki gibi performans düşüklüğü sergilerler. Ancak Joseph’in araştırmaları, laboratuvar hayvanlarının yaban mersini özleriyle beslenmeleri durumunda daha iyi olduklarını ya da daha doğrusu artık belli sorunlarla karşılaşmadıklarını göstermiştir.

Buradaki “belli sorunlar” terimiyle zihinsel gerilemeden, koordinasyon ve denge kaybından bahsediyorum. Bu rahatsızlıklarm hepsi yapılan deneyin sonunda kaybolmuştur. Yaban mersini yiyen bu fareler tıpkı genç birer damızlık hayvan gibi davranmaya başlamış, fareler Joseph’in laboratuvarında gençlik kaynağını bulmuşlardır.

Yaban mersini, antioksidan ve antiflammatuar etkisi olan antosiyanin türü bileşkeler içerir. İnflamasyon ve oksidatif stres hemen hemen her öldürücü hastalıkta görülür. Alzheimer, Parkinson, diyabet, kalp rahatsallidarı, arterit gibi “alışılagelmiş” yaşlılık belirtilerinden ise burada ayrı ayrı bahsetmeye hiç gerek yok. Bu bileşkeler tek başlarına dahi yaban mersinini herkesin süper yiyecekler listesine sokmaya yeter. Ama yaban mersininde dahası da var. Ayrıca beyindeki nöronların birbiriyle daha etkin iletişim kurmalarına da yardım ederler.

YABAN MERSİNİ HAFIZANIZI KESKİNLEŞTİRİR

Joseph, “Yaşlı nöronlar bir şekilde yaşlı evli çiftler gibidirler,” diyor. “Artık birbirleriyle pek fazla konuşmazlar.” Hafıza zayıflar, koordinasyon ve denge için gerekli olan “süreçlendirme” düşme eğilimine girer. Bu iletişim için kullanılan teknik terim “sinyalleşme”dir ve yaban mersinindeki polifenoller adındaki özel bileşkeler aslen sinyalleri “açarlar.” Joseph bir röportajında, “Böylece sadece bir nöronun diğeriyle etkin bir şekilde iletişime geçmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda beynin yeni nöronlar geliştirmesini de saklar,” diye açıklıyor.

Yaban mersini hafıza için temel besindir. Hayvanlar üzerinde yapılan incelemelerde günlük yaban mersini tüketiminin, yaşlanmanın olağan sonucu olan motor koordinasyon ve hafızaya bağlı rahatsızlıkları inanılmaz derecede yavaşlattığı kanıtlandı. Dahası kan kolesterolünün düşmesi ve idrar yolu sağlığını korumakta da etkili olabiliyor.

Yaban mersininin Avrupalı kuzeni keçiyemişinin göz sağlığına olumlu etkisinin olduğu, glokom ve katarakt gelişimine karşı gözü koruduğu ispatlandı. Aslında Japonya’da yabani yaban mersinine “görme meyvesi” adı verilmiştir. Çünkü içinde çok yüksek miktarda antosiyanin mevcuttur. Ve bir faydası da göz yorgunluğunu azaltmak ve gece görüşünü geliştirmek olan doğal bir antioksidan ve antiflammatuardır. Günümüzde, yaban mersininin bir retina hastalığı olan ve altmış beş yaş üzeri kişilerde körlüğün başlıca sebebi olarak görülen maküla dejenerasyonunu engelleme becerisinin incelendiği çeşidi araştırmalar vardır.

Yaban Mersini Her Zaman En Yüksek Puanlı Meyve OlmuşturYaban Mersini

Bir de kardiyovasküler rahatsızlıklarla savaşmaya yardımcı olan tüm o antioksidan ve antiinflamatuarlar vardır. Bilhassa vahşi yaban mersini, dünyadaki herhangi bir yiyeceğe kıyasla en yüksek ORAC değerine sahip besinlerden biridir. Bunun anlamı nedir? Pekala, oksijen radikal emilim kapasitesinin kısaltması olan ORAC, antioksidan güç için kullanılan bir değerlendirme sistemidir. Bilim insanları, bir besindeki farklı fitokimyasal ve antioksidanların bir arada ne kadar çok işe yaradığını araştırırlar, sonra da bu işlevine dayanarak besini değerlendirirler.

Bir futbol takımını gözünüzün önüne getirin, bunu anlamanız daha da kolaylaşacaktır. Tıpkı süper bir yiyeceğin sadece içerdiği besinlerle değerlendirilememesi gibi, bir takım da sadece oyuncuların bireysel başarıları doğrultusunda iyi olarak tanımlanamaz. Her iki durumda da her şey bir arada bulunan unsurların grup olarak işlevlerini ne kadar iyi gerçekleştirdiğine bağlıdır. İşte, ORAC değerlendirmesinin size sunduğu budur: bir besindeki antioksidan ve fitokimyasallar grup halinde size ne kadar koruma sağlayıp değer katarlar. Peki, her zaman en yüksek puanı alan meyve hangisi mi? Tabii ki yaban mersini!

Journal of Agriculture and Food Chemistry‘nin 4 Mayıs 2005 tarihli sayısında, yaban mersininin faydalı bir bileşke olan pterostilben içerdiğinin ifade edildiği bir makale yayınlanmıştır. Pterostilbenin lipid düşürme becerisi hem resveratrol (üzümde de bulunan yaşlanmayı önleyici bir bileşke) hem de reçeteyle satılan ilaç Ciprofibrate’den daha giiçlüdür. Hücresel seviyede, yağ asit metabolizmasını ve kandaki yağ-ları düzene sokmakta daha çok resveratrol gibi çalışır ve arterlerdeki plak oluşumunun engellenmesine yardımcı olur.

Yaban mersini yemeniz için bunlar yeterli değil mi? Kanserle savaşıyor olmasına ne dersiniz?

Illinois Üniversitesi’nin yaptığı bir incelemede farklı meyveler kanserin yayılmasına neden olan enzideri engelleyen özel bir flavonoidin varlığına ilişkin bir teste tabi tutuldu. Araştırmadaki tüm meyveler arasından vahşi yaban mersini en büyü kanser karşıtı etkinliği gösterdi.

Taze ya da Donmuş, Siz Seçin!

Her şeyden daha güzeli tüm bu şaşırtıcı faydaları diyetinize günde sadece 118 cc taze ya da donmuş yaban mersini ekleyerek elde edebilirsiniz. Bugüne kadar taze, donmuş ve konserve yaban mersinlerinin besleyici öğeleri arasında hiçbir kıyaslama yapılmadı, ancak bu meyvenin neredeyse her şeklinde, onu gerçek bir sağlık deposu yapan temel antosiyanin ve proantosiyaninler mevcut. Aslında Joseph’in incelemelerinin tümü donmuş yaban mersiniyle yapılmıştır. Bu meyveyi pek çok marketin dondurucusunda rahatça bulabilirsiniz.

Yaban mersinini salataya koyun, bir blenderde protein tozuyla karıştırın ya da daha da güzeli ki bu benim favorimdir, bir miktar yoğurtla donmuş halde yiyin. Yoğurt, buz gibi yaban mersiniyle bir araya gelince hayatınız boyunca tattığınız en lezzetli karışım olacak ve tabii ki tahmin edebileceğiniz değer gibi en sağlıklı “tatlıyla” tanışacaksınız.

Kaynak: Bowden, J. (2006). Dünyadaki En Sağlıklı 150 Besin. İstanbul: İnkılap.